Spastyczność jest jedną z cech zespołu górnego neuronu ruchowego
Zespół górnego neuronu ruchowego powstaje na skutek uszkodzenia co najmniej jednego obszaru ośrodkowego układu nerwowego odpowiedzialnego za wykonywanie świadomych ruchów. W ramach zespołu górnego neuronu ruchowego wyodrębnić można dwie obszerne grupy objawów neurologicznych:
- objawy negatywne: obejmują to, co zostało utracone, w tym zdolności ruchowe, siłę i kontrolę ruchów
- objawy pozytywne: charakteryzują się nadmierną aktywnością mięśniową i obejmują:
- spastyczność
- wzmożenie odruchów: nasilenie odruchów rozciągowych
- klonus: ciąg mimowolnych skurczów włókien mięśniowych powodujący niekontrolowany ruch kończyny, w szczególności stopy
- skurcze towarzyszące: mimowolne ruchy kończyny lub części kończyny podczas aktywnego poruszania inną częścią ciała, np. przywiedzenie ramienia w stawie barkowym podczas chodzenia
- skurcze mięśni.
Niektóre objawy zespołu górnego neuronu ruchowego łatwo pomylić ze spastycznością. Zdarza się, że u pacjentów zdiagnozowana zostaje spastyczność, choć wykazują inne objawy charakterystyczne dla zespołu górnego neuronu ruchowego. Uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, które stanowi przyczynę zespołu górnego neuronu ruchowego, jest często związane z jedną z następujących chorób:
- udar mózgu
- stwardnienie rozsiane
- porażenie mózgowe
- urazowe uszkodzenie mózgu i/lub rdzenia kręgowego
- guz mózgu
- uszkodzenie mózgu spowodowane przez:
- brak tlenu (niedotlenienie mózgu)
- zapalenie mózgu: zakażenie wywołane przez wirusy lub bakterie
- zapalenie opon mózgowych: zakażenie wywołane przez wirusy lub bakterie.
Nasilenie spastyczności mięśni, będącej skutkiem tych schorzeń, zależy częściowo od miejsca, w którym doszło do zmiany w obrębie górnego neuronu ruchowego.
Stwardnienie rozsiane to choroba autoimmunologiczna, w przebiegu której układ odpornościowy atakuje osłonki mielinowe, czyli tłuszczowe otoczki zabezpieczające wypustki neuronów, czyli włókna nerwowe w obrębie ośrodkowego układu nerwowego (przypominające izolację kabla elektrycznego). Dochodzi do tego w wyniku wytwarzania i uwalniania przeciwciał, które powodują zapalenie i obrzęk osłonek mielinowych. Stan zapalny blokuje możliwość przekazywania impulsów wzdłuż dróg nerwowych. W konsekwencji dochodzi do rozpadu osłonek mielinowych. Proces ten zwany jest demielinizacją. Ten wyniszczający proces powoduje zaburzenia, osłabienie lub brak możliwości przewodzenia impulsów nerwowych, w wyniku czego występują objawy stwardnienia rozsianego.
Przebieg stwardnienia rozsianego różni się u poszczególnych pacjentów, a nawet może być zmienny u tego samego pacjenta. Pacjenci mają okresy zaostrzeń i remisji. Po określonej liczbie zaostrzeń i remisji objawy mogą nabrać trwałego charakteru. Stwardnienie rozsiane może dotyczyć dowolnej części ośrodkowego układu nerwowego, np. mózgu, móżdżku czy rdzenia kręgowego. Jeżeli zaburzenie obejmie odpowiedzialny za motorykę obszar ośrodkowego układu nerwowego, dochodzi do zakłócenia komunikacji pomiędzy mózgiem a mięśniami, co może prowadzić do spastyczności. Inne częste objawy to:
- zaburzenia równowagi
- trudności z koordynacją ruchów
- zaburzenie czynności pęcherza moczowego
- osłabienie wzroku.
Urazowe uszkodzenie mózgu jest przyczyną znacznej niepełnosprawności i śmiertelności, zwłaszcza wśród młodych osób dorosłych. Dochodzi do niego w wyniku nagłego urazu, który powoduje uszkodzenie mózgu i zaburzenie jego normalnego funkcjonowania. Głównymi przyczynami urazowego uszkodzenia mózgu są upadki z wysokości, wypadki samochodowe i pobicia.
Urazowe uszkodzenie mózgu może mieć bardzo poważne skutki fizyczne, psychologiczne (poznawcze, emocjonalne) i społeczne. W ciężkich przypadkach ryzyko zgonu we wczesnej fazie jest dość wysokie. Częstym powikłaniem w umiarkowanych lub ciężkich przypadkach jest zespół górnego neuronu ruchowego. W tej populacji pacjentów częstość występowania napadów padaczkowych i zaburzeń zdolności poznawczych jest bardzo duża.
Choć rdzeń kręgowy jest dobrze chroniony przez kręgi kręgosłupa, może zostać uszkodzony na wiele sposobów. Do większości urazów rdzenia kręgowego dochodzi na skutek wypadków samochodowych, urazów sportowych, pobicia lub upadków (najczęściej u osób starszych).
Objawy urazu rdzenia kręgowego zależą od miejsca, w którym doszło do uszkodzenia rdzenia oraz od tego, czy doszło do jego całkowitego przerwania. W przypadku niecałkowitego przerwania rdzenia kręgowego u pacjentów utrzymują się pewne funkcje ciała poniżej poziomu urazu, podczas gdy całkowite przerwanie rdzenia skutkuje brakiem jakichkolwiek funkcji poniżej poziomu uszkodzenia.
Urazy rdzenia kręgowego mogą skutkować utratą:
- funkcjonowania mięśni
- czucia w części ciała poniżej poziomu urazu
- kontroli zwieraczy odbytu i pęcherza moczowego
- prawidłowych funkcji seksualnych.
Urazy rdzenia kręgowego w górnej części odcinka szyjnego mogą spowodować problemy z oddychaniem. W takich przypadkach konieczne może być korzystanie z aparatu oddechowego lub respiratora.
Porażenie mózgowe jest skutkiem uszkodzenia ośrodków ruchowych na etapie rozwoju mózgu. Może do niego dojść w czasie ciąży, podczas porodu lub do trzeciego roku życia dziecka. Powody uszkodzenia ośrodka ruchowego mogą być różne, w tym:
- wypadek w czasie ciąży
- zażywanie narkotyków przez kobietę w ciąży
- infekcje
- wrodzone deformacje
- nieprawidłowy rozwój mózgu
- zniekształcenie tętnic.
Porażenie mózgowe jest przyczyną upośledzenia fizycznego, takiego jak w przypadku zespołu górnego neuronu ruchowego. Może również wpłynąć na równowagę, postawę i koordynację ruchów. Do innych dość częstych powikłań należy upośledzenie zdolności poznawczych, napady padaczkowe oraz zaburzenia wzroku i słuchu.
Każdy przypadek porażenia mózgowego jest inny, a zakres możliwych objawów i zaburzeń jest bardzo szeroki.
Udar mózgu
Do udaru mózgu dochodzi, gdy dopływ krwi do części mózgu zostaje przerwany lub mocno ograniczony. Jeżeli dopływ krwi pozostaje odcięty przez więcej niż kilka sekund, mózg nie otrzymuje wystarczająco dużo krwi i tlenu, by spełniać swoje funkcje. W konsekwencji komórki nerwowe obumierają, co powoduje trwałe uszkodzenie.
Wyróżnia się dwa główne typy udarów mózgu:
- niedokrwienny: do niedokrwiennego udaru mózgu dochodzi na skutek zablokowania tętnicy mózgowej przez zakrzep krwi, który powstał w miejscu blokady (arterioskleroza) lub skrzep, który został przeniesiony z innej części ciała (zatorowość tętnicza)
- krwotoczny: przyczyną krwotocznego udaru mózgu jest pęknięcie osłabionych naczyń krwionośnych – wypływająca z nich krew gromadzi się i uciska na znajdujące się w pobliżu komórki nerwowe.
W zależności od tego, w której części mózgu dojdzie do udaru, może on wywołać szereg różnych objawów, takich jak:
- niezdolność poruszania górną i/lub dolną kończyną po jednej stronie ciała (porażenie połowicze)
- niezdolność rozumienia mowy lub utrata mowy (afazja)
- zaburzenia widzenia.
Objawy mogą być:
- przemijające – w przypadku przemijającego niedokrwienia trwającego od kilku sekund do kilku godzin; stanowią one sygnał alarmowy i w konsekwencji należy natychmiast skonsultować się z lekarzem
- trwałe, aczkolwiek nasilenie tych objawów zazwyczaj z czasem słabnie, zwłaszcza gdy pacjent zostaje poddany odpowiedniej rehabilitacji.
U około 38% osób po udarze mózgu dochodzi do spastyczności poudarowej1
Wpływ
WPŁYW SPASTYCZNOŚCI NA ŻYCIE CODZIENNE.
W życiu codziennym osoby dotknięte spastycznoścą mogą doświadczać objawów fizycznych (np. ból, przykurcze, odleżyny), zmniejszenia sprawności funkcjonalnej, problemów z mobilnością, higieną i dbaniem o siebie oraz pogorszenia jakości życia. Mogą również być narażone na schorzenia wtórne, np. infekcje. Mogą u nich wystąpić zaburzenia psychologiczne, w szczególności niepokój, utrata poczucia własnej wartości i depresja.
PORADNIK DLA PACJENTA – „ZROZUMIEĆ UDAR MÓZGU”
Poradnik porusza najistotniejsze problemy pacjentów po udarze i jest materiałem edukacyjnym dla osób, które z dnia na dzień znalazły się w otoczeniu osoby chorej, będą zmuszone udzielić jej pierwszej pomocy przedlekarskiej, a po leczeniu szpitalnym wspomagać jej rehabilitację.
[vc_infobox bfr_c2c_contactform_shortcode=”gravityform id=2 title=false description=false” bfr_c2c_background_image=”1726″ bfr_c2c_font_color=”#ffffff” bfr_c2c_font_size=”20″ bfr_c2c_icon_color=”#b04a5a” bfr_c2c_icon_size=”20″ bfr_c2c_choose_shariff1=”facebook” bfr_c2c_choose_shariff2=”twitter” bfr_c2c_choose_shariff3=”googleplus”]